Menisküs ve diz bağ yaralanmaları
Genelde sporcularda görüldüğü düşünülen menisküs rahatsızlıkları her yaş grubunda görülebilir. Genç yaş grubunda daha çok travma nedenlidir. İlerleyen yaşlarda çoğunlukla neden; yıpranma ve kıkırdak hasarıdır. Günlük aktiviteler sırasında veya basit travmalar ile ortaya çıkabilir.
Menisküs diz ekleminin sağlıklı çalışması için çok önemlidir. Yük taşımak, eklemin stabilitesi arttırmak, kıkırdakları korumak gibi çok önemli fonksiyonları vardır. Bu nedenle günümüzde artık menisküs yırtıklarını tamir etmek öncelikli tedavi haline gelmiştir.
Menisküs yaralanmalarında tedavi
Menisküs yırtıklarında tedavi edeceksek öncelikle yırtık oluşumunun nedenini ortaya çıkarmalıyız. Sadece menisküs yırtığına odaklanmak tedavinin hatalı yapılmasına neden olacaktır. Her menisküs yırtığı ameliyat gerektirmez. Doğru teşhis ve tedavi için alt ekstremitenin tamamının değerlendirilmesi gerekir.
Erken dönemde görülen yırtıklar, basit kas kuvvetlendirme egzersizleri ile kolayca çözülebir. Amaç yırtığın ilerlemesini önlemek ve ağrıyı azaltmak olmalıdır. Fizik tedavi başarısız olursa eklem içi enjeksiyon tedavileri uygun olan hastalarda tercih edilebilir.
Cerrahi tedavide günümüzde artık artroskopik uygulama kullanılmaktadır. Tamir için uygun olmayan menisküs yırtıklarında ‘parsiyel menisektomi (yırtık kısmın çıkarılması)’ uygulanabilir. Menisküsdeki kayıp kıkırdağa binen yükü arttıracağından hasta bu konuda uyarılmalı gerekli önlemler alınmalıdır.
Bağ yaralanmaları
Diz bağ yaralanmaları sağlıklı bireylerde travma ile oluşur. Genç ve orta yaş grubu aktivitesi yüksek bireylerde daha sık görülür. Dizde en sık karşılaşılan bağ yaralanmaları; ön çapraz ve yan bağlardır.
Profesyonel sporcular dışında ön çapraz bağ yaralanmalarında acil ameliyat gerekmez. Röntgen değerlendirilerek kırık çıkık olmadığından emin olunduktan sonra istirahat, soğuk uygulama ve ağrı kesici tedavi başlanır. Şişlik ve ağrı kontrol altına alındıktan sonra MR inceleme istenir. Sonrasında fizik tedavi ile kaslar kuvvetlendirilir. Ek bağ yaralanması varsa veya fizik tedaviden sonuç alınamadığı durumlarda ameliyat kararı verilir.
Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) yaralanmalarında tedavi
Diz ekleminin öncelikli olarak ön-arka planda hareketlerini sınırlayan bir bağ dokusudur. Yırtıklarında diz stabilitesi bozulur. Kas kuvveti arttırılarak stabilite yeniden sağlanabilir. Aktif yaşantısı olan bireylerde bazen kas kuvveti bu stabiliteyi sağlamada yetersiz kalır. Bu durum düzeltilmezse zaman içinde kıkırdak hasarı ve menisküs yırtığı gelişebilir.
ÖÇB ameliyatı artroskopik uygulanan bir yöntemdir. Kişinin kendi tendonları kullanılarak (otogreft) yeniden bir bağ dokusu oluşturulur. Bu greft, kemik tüneller açılarak içinden geçirilir. Anatomiyi taklit ederek oluşturulan bu ÖÇB orjinaline yakın bir stabilite sağlar.
Dizde başka bir bağ yaralanması (menisküs yırtığı, kıkırdak hasarı gibi) yoksa, hasta ertesi gün destek ile yürümeye başlar.